Kashmnir & Jammu, het andere India.

We zijn in Kashmir & Jammu, een staat in het Noorden van India die grenst aan Pakistan en China. K&J kent een roerige geschiedenis door een langlopend territoriaal geschil tussen India & Pakistan, ook wel het Kashmirconflict genoemd. Voor een lange tijd was er een negatief reisadvies voor dit gebied, maar sinds een aantal jaren is de situatie verbeterd en hebben er zich nauwelijks incidenten voorgedaan. Om in Leh te komen – onze eerste stop in deze staat - moeten we twee dagen reizen via de Manali-Leh Highway, de één na hoogste snelweg ter wereld. Door groene valleien, woestijnachtige vlaktes en sneeuw bedekte bergen passeren wij adembenemend mooie landschappen. De weg naar Leh is alleen open van eind mei tot begin oktober, daarna zijn de wegen onbegaanbaar door de grote hoeveelheid sneeuw en landverschuivingen.

Dit voelt heel anders dan de rest van India. Niet alleen het landschap veranderd, maar ook de mensen die je ziet; een verscheidenheid aan etniciteiten door het aangrenzende China & Pakistan. Ook valt het grote aantal Tibetaanse vluchtelingen op die zich hier hebben gevestigd. Deze verscheidenheid maakt het tot een bijzondere plek. Maar wat gebeurt er met het eten? Deze veranderd net als de mensen en het landschap. Hier vind je geen korma, paneer tikka massala en butter chicken meer maar: momo's (Tibetaanse/Nepalese dumplings), Thukpa (noedelsoep) en verschillende Lada khi & Kashmiri gerechten waaronder de Kashmiri signature dish Roghan Josh. Deze plek zorgt weer voor nieuwe inzichten en inspiratie.

In de old town van Leh, zijn overal kleine bakkerijen met een traditionele tandoori oven, die de hele dag alleen Khambir (Leh's naanbrood), Kulcha (kleine harde, kruimelige bolletjes voor bij de thee) of bread samosa's maken( hierbij wordt de samosa niet gefrituurd, maar als broodje geplakt in de tandoor). Het werkt als een lopende band: eerst wordt het deeg gekneden, dan maakt er iemand anders bolletjes van, rolt het en geeft hem aan de laatste man die telkens de gloeiend hete tandoori trotseert. Het is waanzinnig om te zien. Achter elkaar plakken de bakkers de broden in de tandoori oven, werk dat ze al tientallen jaren doen. Voor 0,10 cent heb je de lekkerste platbroden in een paar minuten. Hemels.

De omgeving van Ladakh – de regio waar Leh onderdeel van is - bestaat uit bergen en valleien en is daardoor ideaal voor een meerdaagse trekking. Wij besluiten om een meerdaagse trekking te doen waarbij we onderweg slapen in homestays. Hier komen we echt in aanraking met de traditionele Ladakhi keuken. Bij elke homestay bereid de gastvrouw gerechten met ingrediëntendie veelal van eigen land komen. We krijgen 'skyu', een gerecht gemaakt met zelfgemaakte pasta met aardappel en bloemkool uit de eigen tuin. Een gerecht dat veel wordt gegeten in de koude wintermaanden. Simpel, maar vol van smaak. Ook krijgen we 'tingmo'; gestoomd brood dat wordt gegeten met een vegetarische boullion en dal. Alles vers en met liefde bereidt. Na een dag lang trekking is dit de kers op de taart.

Na een oneindig aantal momo's te hebben gegeten (chocolade momo's, paneer momo's, vegetable momo's, mutton momo's etc.) en een momo kookcurus te hebben gevolgd met de slechtste instructeur ooit (na een vermelding in the lonely planet lijkt hij zijn interesse in menselijke interactie te zijn verloren), is het tijd om Ladakh te verlaten.

Vanuit Leh rijden we naar Srinagar, de hoofdstad van K&J, grenzend aan Pakistan. Omringd door de kahmirvallei en liggend aan het Dal lake is het één van de meest bezochte regio's door Indiase toeristen. De kashmiri keuken staat

bekend om zijn vleesgerechten en ondanks dat we bijna volledig vegetarier zijn geworden gedurende onze reis proberen we twee van de bekendste Kashmiri gerechten, 'roghan josh' & 'yakhni'. Roghan Josh is een gerecht met lamsvlees dat word geserveerd in een dunne saus die op smaak is gebracht met tomaat, ui, knoflook, kaneel, veel chillies en nog meer kruiden. Het grote verschil met de rest van de curry’s die wij hebben geproefd in India is dat de saus hier niet gebonden is. Het doet gelukkig niets af aan de smaak. 'Yakhni' is een curry gemaakt van yoghurt, kardamon, laurierblad en kruidnagel. Mild van smaak en niet helemaal mijn ding maar het blijft toch een feest om zoveel verschillende gerechten te blijven proeven.

De Indiase keuken blijft verassen in elke regio waar ik kom, en ik word het nooit zat. De keuken is zoveel meer dan massala, korma en butter chicken die op de meeste Europese menukaarten vertegenwoordigd zijn. Het is en blijft hopelijk een inspirerende reis: kennis die we later kunnen toepassen bij Sergeant Pepper!